امام مهدی (ع)

پرچمدار عدالت و حرّیت، و منجی عالم بشریّت، مهدی موعود، و  و کعبه مقصود، حضرت صاحب العصر و الزمان (ع)، خاتم اوصیاء، و یادگار اولیاء، و نور چشم انبیاء است.
او تنها حجّت باقیمانده خداوند است که چشم امید ستمدیدگان و محرومان جهان، انتظار قدومش را می کشد، و دل دردمند عاشقان آزادی و دادگری، در آرزوی نهضت با شکوهش، می تپد.
نام آن حضرت : همنام پیامبر گرامی اسلام.
کنیه ایشان : ابو القاسم و اباصالح.
لقب های ایشان : مهدی، حجت، صاحب الزمان، ولیّ عصر، منتظَر، و بقیّة الله.
نام پدر ایشان : امام حسن عسکری (ع).
نام مادر ایشان : نرجس (نرگس) .
تاریخ تولّد: نیمه شعبان سال 255 هجری.

مهدی موعود از دیدگاه ادیان جهانی
یکی از مسائلى كه شرايع آسمانى و آئین های جهانی بر آن اتفاق نظر دارند، مسأله "منجی موعود" و "مصلح جهانى" است كه در آخرالزمان ظهور مى كند و بشریّت را از منجلاب ظلم و ستم رهایی می بخشد و جهان را پر از عدل و داد می نماید.
نه تنها جامعه اسلامى بلكه جامعه هاى يهود ،نصارى، زرتشتیان، هندوها، بودایی ها، و برهمایی ها نيز منتظر آمدن اين عدل گستر جهان هستند.
اینک با اشاره به منابع معتبر ادیان گوناگون، به شرح این سخن می پردازیم:
دیدگاه مسیحیت
با مراجعه به منابع اصلی آئین مسیحیّت، اعتقاد پیروان این دین به ظهور منجی و رهایی بخش جهانی در آخر الزمان، به خوبی روشن می گردد.
به عنوان مثال، در انجیل متّی چنین می خوانیم:
"همچنان كه  برق  از  مشرق ساطع  شده ،  تا به  مغرب  ظاهر   مي شود، ظهور پسر انسان نيز چنين خواهد شد … آنگاه علامت پسر انسان در آسمان پديد گردد و در آن وقت، جميع طوايف زمين سينه زني كنند و پسر انسان را بينند كه بر ابرهاي آسمان، با قوّت  و جلال عظيم مي آيد... و فرشتگان خود را با صور بلند آواز فرستاده، برگزيدگان او را از بادهاي اربعه از كران تا بكران فلك فراهم خواهند آورد . .. لهذا شما نيز حاضر باشيد، زيرا در ساعتي كه گمان نبريد، پسر انسان مي آيد" . (انجیل متّی، باب 24).
در همان منبع ، چنین می خوانیم:
"اما چون پسر انسان در جلال خود با جميع ملائكة مقدس خويش آيد، آنگاه بر كرسي جلال خود خواهد نشست، و جميع امت ها در حضور او جمع شوند و آنها را از همديگر جدا مي كند، به قسمي كه شبان ميشها را از بزها جدا مي كند" . (انجیل متّی، باب 25).
نظیر این آیات، در انجیل های مرقُس، باب 13، و انجیل لوقا، باب 21 نیز آمده است.
همانطور که ملاحظه نمودید، منجی جهانی که در آخرالزمان خواهد آمد، در این منابع مسیحی به عنوان "پسر انسان" نامیده شده است.
"هاکس" در کتاب "قاموس کتاب مقدس" می گوید:
واژه "پسر انسان، هشتاد مرتبه در عهد جدید (انجیل) آمده است، که در سی مورد، بر حضرت عیسی (ع) مطابقت می کند، و در پنجاه مورد دیگر، بر فرد دیگری (غیر از عیسی مسیح) که در آخر الزمان ظهور خواهد کرد، منطبق می باشد.
دیدگاه یهود
در ابواب مختلف عهد عتیق (تورات) ، پیرامون نجات بخش جهان در آخر الزمان، سخن به میان آمده است.
به عنوان نمونه، در کتاب دانیال نبی، چنین می خوانیم:
"در آن زمان ميكائيل، امير عظيمي كه براي پسران قوم تو ايستاده است ، خواهد برخاست و چنان زمان تنگي خواهد شد كه از حيني كه امتي به وجود آمده است تا امروز نبوده، و در آنزمان هر يك از قوم تو كه در دفتر مكتوب يافت شود رستگارخواهد شد
و بسياري از آناني كه در خاك زمين خوابيده اند بيدار خواهند شد، اما اينان به جهت حيات جاوداني و آناني به جهت خجالت و حقارت جاوداني .
و حكيمان مثل روشنايي افلاك خواهند درخشيد و آناني كه بسياري را به راه عدالت رهبري مي نمايند، مانند ستارگان خواهند بود تا ابد الآباد .
اما تو اي دانيال، كلام را مخفي دار و كتاب را تا زمان آخر مهر كن . بسياري بسرعت تردد خواهند نمود و علم افزوده خواهد گرديد" . (کتاب دانیال نبی، باب 12).
در این آیات از تورات، رهایی بخش جهان به عنوان میکائیل و امیر عظیم نامیده شده است که در آخر الزمان می آید و دنیا را از ظلم و ستم می رهاند.
در کتاب مزامیر داوود (ع) هم چنین آمده است:
"آسمان شادي كند و زمين مسرورگردد . دريا و پري آن غرش نمايد . صحرا و هر چه در آن است، به وجد آيد . آنگاه تمام درختان جنگل ترنّم خواهند نمود به حضورخداوند، زيرا كه مي آيد، زيراكه براي داوري جهان مي آيد. ربع مسكون را به انصاف داوري خواهد كرد و قوم ها را به امانت خود" . (مزامیر داوود، مزمور شماره 96).
این آیات از عهد عتیق نیز، به خوبی بر آمدن سلطنت الهی و ظهور منجی جهانی که پیدایش او موجب شادی همه ارکان گیتی می گردد و عالم را با عدل و انصاف رهبری می کند، دلالت دارد.
دیدگاه آئین زرتشتی
یکی از مهمترین اسناد دینی آئین زرتشتی، کتاب جاماسبنامه است. در این سند تاریخی و مذهبی، آمدن منجی بشریّت در آخر الزمان، با صراحت بیان گردیده است.
به عنوان مثال، در صفحه 121 این کتاب، چنین می خوانیم:
"سوشیانس (نجات دهنده بزرگ)، دین را به جهان رواج دهد، فقر و تنگدستی را ریشه کن سازد. ایزدان را از دست اهریمن نجات داده، مردم جهان را همفکر و هم گفتار و هم کردار گرداند." 
همچنین در کتاب "زند و هومن سین" در زمینه نشانه های آن رهایی بخش جهانی، چنین آمده است:
"پیش از ظهور سوشیانس، پیمان شکنی و دروغ و بی دینی در جهان رواج می یابد و مردم از خدا دوری جسته، ظلم و فساد و فرومایگی آشکار می گردد، و این امور نیز اوضاع جهان را دگرگون ساخته، زمینه را برای ظهور نجات دهنده مساعد می گرداند. حوادثی که مصادف با ظهور می شود عبارتست از علامات شگفت انگیزی که در آسمان پدید می آید، و دالّ بر آمدن خردشهر ایزد می باشد، و فرشتگان از شرق و غرب  به فرمان وی  فرستاده  می شوند و به همه دنیا پیام می فرستند. اما اشخاص شرور او را انکار می کنند و تکذیب می نمایند و نگهبانان پیروزگر آسمانها و زمینها در برابر او سر فرود می آورند".
دیدگاه آئین هندو
بشارت آمدن منجی موعود، در کتابهای مختلف هندوها نیز به روشنی آمده است.
به عنوان مثال، در کتاب "باسک"، چنین می خوانیم:
"دور دنیا تمام شود به پادشاه عادلی در آخرالزمان که پیشوای فرشتگان و پریان و آدمیان باشد و به راستی حق با او باشد و آنچه در دریا و زمینها وکوهها پنهان باشد، همه را بدست آورد و از آسمان و زمین آنچه باشد، خبر می دهد و از او بزرگتر کسی بدنیا نیاید".
همچنین در کتاب "پاتیکل" ، چنین آمده است:
"چون مدت روز تمام شود، دنیای کهنه نو شود و زنده گردد و صاحب ملک تازه پیدا شود از فرزندان دو پیشوای جهان که یکی ناموس آخرالزمان و دیگری صدیق اکبر؛ یعنی وصی بزرگتر وی که نام او "پشن" است . و نام آن صاحب ملک ، "راهنما" است. او بحق پادشاه شود و خلیفة "رام" (خدا) باشد و حکم براند و او را معجزات بسیار باشد."
دیدگاه مذهب برهمایی
از نظر پیروان این مذهب نیز، نجاتبخش جهان که به عنوان مظهر "ویشنو" (خدای برهمائیان) است، ظهور خواهد کرد و ریشه ظلم و ستم را بر خواهد کند.
در کتاب "اوپانیشاد" چنین آمده است:
"این مظهر ویشنو، مظهر دهم در انقضای کلی یا عصر آهن، سوار بر اسب سفیدی در حالی که شمشیر برهنة‌درخشانی به صورت ستارة دنباله دار در دست دارد ظاهر می شود، و شریران را تماماً هلاک می سازد و خلقت را از نو تجدید و پاکی را رجعت خواهد داد".
همچنین در کتاب "ددانگ" ، چنین می خوانیم:
"دست حق در آید و جانشین آخر "متاطا" ظهور کند و شرق و غرب عالم را بگیرد، در همه جا خلائق را هدایت کند".
دیدگاه آئین بودایی
از نظر این مکتب، فردی که  بودای پنجم  و  آخرین بودا ،  نامیده می شود، برای نجات بشریّت در آخر الزمان ظهور خواهد کرد. یاد آور می شود که لقب "بودا" به معنای آگاه بر همه چیز است.
این موضوع در کتابهای مقدس بودائیان مانند کتاب "داماپاد" و کتاب "پی تاکاس" آمده است.
مهدی موعود از دیدگاه اسلام
ظهور منجی عالم بشریّت در آخر الزمان، مسأله ای است که دانشمندان بزرگ اهل تشیّع و اهل تسنّن بر حتمی بودن آن اتفاق نظر دارند.
قرآن مجید در این زمینه چنین می فرماید:
"و نرید أن نمنّ علی الذین استضعفوا في الأرض و نجعلهم أئمّة و نجعلهم الوارثین". (سوره قصص، آیه 5).
یعنی: ما اراده کرده ایم تا بر مستضعفان منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین گردانیم.
علاوه بر آیات فراوانی که در این زمینه نازل گردیده است، روایات صحیح و متواتری از پیامبر گرامی اسلام (ص) توسط دانشمندان و محدّثان شیعه و سنّی نقل شده است که نمونه ای از آنها را از نظر گرامی شما می گذرانیم:
"لو لم يبق من الدَّهر إلاّ يوم لبعث الله رجلاً من أهل بيتى يَمْلأها عدلاً كما مُلِئْت جَوْراً". (صحيح ابى داوود، طبع مصر، المطبعة التازيّه، ج 2، ص 207 و ينابيع المودّة، ص 432 و نورالابصار، ب 2، ص 154).
یعنی: اگر از روزگار، بجز يك روز باقى نماند، همانا خداوند مردى از خاندان من برمى انگيزد تا جهان را پر از عدل و داد كند، چنانكه پر از ستم گرديده است.
بر اساس آنچه بیان گردید، به روشنی معلوم می گردد که اعتقاد به چنين مصلحى مورد اتفاق صاحبان شرايع آسمانى است.
یاد آور می شود که روايات فراوانى پيرامون مهدى موعود، در كتابهاى صحاح و مسانيداهل سنت، وارد شده است و محدثان و محققان اسلامى از فريقين (شيعه و سنى) درباره آن حضرت، كتابهاى گوناگونی به رشته تحرير درآورده اند.
برخی از این کتابها که توسط علمای اهل سنّت به رشته تحریر در آمده است، عبارتند از:

1. كتاب البيان فى اخبار صاحب الزمان، نگارش: محمد بن يوسف ابن الكنجى شافعى.
2. كتاب البرهان فى علامات مهدى آخر الزمان، نگارش: على بن حسام الدين، مشهور به متقى هندى.
3. كتاب المهدى و المهدويّه، نگارش: احمد امين مصرى.

اما علماى شيعه، در اين زمينه كتابهاى بسيار زيادى نوشته اند كه شمارش آنها آسان نيست. مانند: الملاحم و الفتن و غیره.
مجموعه روایاتی که دانشمندان مذاهب اسلامی از پیامبر گرامی اسلام پیرامون مهدی موعود و منجی عالم روایت کرده اند، خصوصيات و نشانه هاى او را بگونه اى معين نموده كه درست بر امام مهدی، دوازدهمین پیشوای شیعیان، منطبق می باشد. زیرا او :
اولا: فرزند بلافصل امام حسن عسكرى است. ( ينابيع الموده، باب 76، در مناقب، به نقل از جابر بن عبدالله انصارى).
ثانیا: همنام پيامبر گرامى است. (صحيح ترمذى، طبع دهلى، سال 1342، ج 2، ص 46 و مسند احمد، طبع مصر، سال 1313، ج 1، ص 376).
ثالثا: دوازدهمين پيشوا هست. (ينابيع الموده، ص 443).
رابعا: از نوادگان حسين بن على بن ابى طالب (ع) مى باشد. (ينابيع الموده، ص 432).
غیبت امام مهدی (ع)
حضرت ولیّ عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در سال 260 هجری به امامت رسیدند. از همان آغاز دوران امامت، ایشان از دیدگان مردم غایب گردیدند و نمایندگانی را برای ارتباط با شیعیان خود برگزیدند.
این نمایندگان به ترتیب عبارت بودند از :

1. عثمان ابن سعید
2. محمّد ابن عثمان
3. حسین ابن روح
4. علیّ ابن محمّد سمری

دوران غیبت امام مهدی (ع) که نمایندگان مذکور به عنوان نائبان خاص میان ایشان و عموم شیعیان ارتباط برقرار می نمودند، به عنوان غیبت صغرا نامیده می شود. این برهه از زمان به مدّت شصت و نه سال ادامه یافت و پس از درگذشت آخرین نائب خاصّ آن حضرت، به پایان رسید.
بعد از این برهه از زمان، دوران غیبت کبرای امام مهدی (ع) فرا رسید که تا کنون ادامه دارد. در این مدّت، فردی به عنوان نائب خاص آن حضرت، از سوی ایشان معرّفی نمی گردد، بلکه فقهای واجد شرایط که زاهد، عادل، و خویشتن دار باشند، منصب نیابت عامّه آن حضرت را بر عهده دارند.
وظیفه شیعیان در طول مدّت غیبت کبرا، تلاش در جهت تحقق عدالت و آزادی و اجرای فرامین الهی، و حفظ آمادگی کامل جهت یاری حضرت ولیّ عصر (ع) به هنگام ظهور ایشان می باشد. این حالت معنوی به همراه انجام وظایف دینی و حفظ آمادگی مذکور را "انتظار فَرَج" می نامند. در روایات اسلامی، اهمّیّت و فضیلت این نوع انتظار و آرزوی اجرای عدل الهی با ظهور موفور السرور امام مهدی (ع)، مورد تاکید بسیار قرار گرفته است.
به عنوان مثال، امام علی (ع) می فرماید:
"انتظروا الفَرَج و لاتیأسوا من روح الله، فانّ أحبّ الأعمال عند الله عزّوجلّ انتظار الفَرَج. و المنتظر للفَرَج کالمتشحّط بدمه في سبیل الله". (کتاب بحار الأنوار، جلد 52).
یعنی: چشم به راه ظهور باشید، و از رحمت خداوند مأیوس و ناامید نشوید، زیرا بهترین اعمال، انتظار ظهور است. و کسی که منتظر ظهور آن حضرت باشد، مانند شهیدی است که در راه خدا به خون خود آغشته گردیده.
امام صادق (ع) نیز چنین می فرماید:
"إنّ لنا دولة یجیئ الله بها إذا شاء، من سرّه أن یکون من اصحاب القائم، فلینتظر و لیعمل بالورع و محاسن الأخلاق و هو منتظر، فإن مات و قام المهدیّ بعده، کان له من الأجر مثل أجر من أدرکه، فجدّوا و انتظروا، هنیئا لکم أیّتها العصابة المرحومة". (کتاب غیبت نعمانی).
یعنی: برای ما دولتی است که هرگاه خدا بخواهد آن را خواهد آورد. هرکه دوست داشته باشد از اصحاب قائم (عج) باشد، پس منتظر باشد و با پارسایی و اخلاق زیبا عمل کند و انتظار قدوم او را بکشد. پس اگر چنین شخصی از دنیا برود و حضرت مهدی بعد از آن ظهور نماید، همان اجر و پاداشی را خواهد داشت که اصحاب آن حضرت در زمان ظهور او دارند. پس بکوشید و منتظر بمانید. بر شما گوارا باد، ای گروهی که مورد رحمت الهی قرار گرفته اید.

****